Na brdu Smrdljuč na Čemernom kod Kraljeva posle gradnje pristupnog puta i dovođenja struje i vode počeće gradnja vojničke spomen kapele koja će biti posvećena svim izginulim ratnicima na “Vratima spasa”, u bitkama u kojima su štiteći povlačenje kraljeve vojske i 100.000 civila dolinom Ibra svoje živote položili ratnici čuvenog Užičkog puka.
Na osnovu odobrenja episkopa Žičkog Justina da se vojnička spomen kapela na planini Čemerno posveti Svetom Stefanu Lazareviću, Despotu srpskom koji se proslavlja svake godine 1. avgusta nedavno je na planini Čemerno (vrh Smrdljuč) služen pomen izginulim ratnicima Vojske Kraljevine Srbije tokom Velikog rata. Pomen je služio protojerej stavrofor LJubinko Korićanac, paroh kaonski i protojerej Aleksandar Bojović, paroh studenički uz sasluženje studeničkih monaha. Ovom prilikom je i održana prezentacija projekta kapele sa freskopisom koja bi trebalo da počne da se gradi i za koju postoji građevinska dozvola. Na služenju pomena bili su članovi Gradskog odbora za koordinaciju aktivnosti za izgradnju kapele kao i potomci palih ratnika iz ivanjičkog, studeničkog, čačanskog, dragačevskog i užičkog kraja. Zatim pedstavnici Udruženja potomaka koja neguju tradicije oslobodilačkih ratova Srbije, udruženja veterana među kojima i veterani 63. padobranske brigade. U ime grada Užica pomenu je prisustvovao član Gradskog veća za socijalnu politiku Slobodan Grbić. Istorijski čas na vrhu Smrdljuč održao je Rade Vukosavljević, artiljerijski major u penziji, autor edicije “Kraljevo u velikom ratu” i član Gradskog odbora zadužen za istraživačku delatnost, publikacije i predavanja.
Na ovome mestu Četvrti pešadijski puk, užički za deset dana borbi izgubio je 720 vojnika, oficira i podoficira. Kota je nekoliko puta prelazila iz ruke u ruku sa obe straneza nekoliko dana … Samo za dva dana izgubili su 108 vojnika u borbama 11. i 12. novembra, a ranjeno je njih 250.. Na ovom mestu samo za jedan dan od Berberovog polja do Smrdljuča poginula su 624 austrougarska vojnika. Užički puk koji se nalazio u sastavu Studeničkog iskopao je rovove i štitio odstupnicu. Istorija ovakvu borbu nije zabeležila – rekao je Vukosavljević na času istorije koji našao u Vojno-istorijskom arhivu kompletnu dokumentaciju o ovim borbama.
Na brdu Vranovac, na Čemernu urađena je ambijentalna učionica posvećena Užičkom odredu. Na ovoj koti štitili su odstupnicu srpske vojske prema Raškoj i Kosovu i Metohiji ratnici čuvenog Užičkog odreda, do 1915. godine Užička vojska.
Bitka na Čemernu bila je poslednja odbrana glavnine srpske vojske i vrhovne komande na čelu sa starim kraljem Petrom kojoj je prethodilo nekoliko bitaka među kojima i na Vranovcu protiv austrougarskih i nemačkih trupa od 6. do 13. novembra 1915. godine u okolini Kraljeva i u kojima je za samo nekoliko dana stradalo preko hiljadu srpskih vojnika. Najveća stradanja na ovom prostoru podneli su ratnici iz Četvrtog pešadijskog puka drugog poziva i Četvrtog pešadijskog puka trećeg poziva.
Tih dana protiv austrougarskih i nemačkih okupatorskih trupa na brdu Vranovcu i na okolnim položajima borili su se i ginuli srpski vojnici mobilisani u Užicu, Ivanjici, Čajetini, Bajinoj Bašti, Požegi, Dragačevu, Čačku… Po zapovesti vojvode Živojina Mišića Dunavska divizija drugog poziva bila je pojačana Užičkim odredom sa zadatakom da odsutno brani položaje na “Vratima spasa”.
Foto: Arhiva R.Vukosavljević
