U prepunoj Gradskoj galeriji Užice sinoć je otvorena izložba koju čini celokupan fond od 78 crteža Save Šumanovića (1896 – 1942) koji se nalazi u Zbirci Narodnog muzeja Srbije, dve njegove litografije i jedno ulje na platnu za koji postoji predložak. Izložba pod nazivom „Ishodište slike – crteži Save Šumanovića i Zbirci Narodnog muzeja Srbije“ realizovana je u okviru programa „Užice – prestonica kulture Srbije 2024. godine“ i biće otvorena do 1. jula.
Izložbu je otvorila direktorka Narodnog muzeja Srbije Bojana Borić – Brešković podsetivši da je ova godina posebna za Užice, jer je nacionalna prestonica kulture, ali je posebna i za Narodni muzej Srbije jer obeležava 180 godina svog postojanja.
– Sava Šumanović i njegova umetnost uvek iznova pobuđuje interesovanje i potrebu za reinterpretacijom samog stvaralačkog postupka i odgonetanja procesa nastanka slike. Crtež je posebno zanimljiv, neizostavan u bogatom opusu ovog našeg velikog stvaraoca, tragično preminulog u 46. godini 1942. godine.
Crteži koji su pred užičkom publikom nastali su u okviru priprema, studija kao i preciznih predložaka za slike kasnije realizovane u ulju.
– Posmatrani u međusobnoj vezi sa slikama čije ishodište predstavljaju, izloženi crteži pružaju dragocenu priliku za studiozno sagledavanje Šumanovićevog opusa. Uvek kada je reč o izložbama Narodnog muzeja i ovoj je prethodio studiozni rad kustosa i restauratora koji predstavlja nezaobilazan segment u oblasti zaštite i prezentacije kulturnog nasleđa. Imajući u vidu da po broju primeraka u hronološkom opsegu raznovrsnom dokumentarnom značaju, a u pojedinim slučajevima i izuzetnoj likovnoj vrednosti, izložena dela na reprezentativan način predstavljaju gotovo trećinu ukupno sačuvanih crteža Save Šumanovića, nadmašujući sve druge muzejske i privatne kolekcije, čak i opus koji poseduje Galerija slika „Sava Šumanović“ u Šidu. Nadamo se da će ova izložba i prateća studija „Ishodišta slika“ čiji je autor naša koleginica Dragana Ljubenović, kustos Narodnog muzeja, poslužiti kao polazna osnova za nove interpretacvije i razumevanja Šumanovićevih slikarskih afiniteta objedinjenih po njegovom konačnom povratku u Šid, u stil koji je sam nazvao „Kako znam i umem“ – rekla je Bojana Borić – Brešković, direktorka Narodnog muzeja Srbije koji poseduje i bogatu zbirku Šumanovićevih slika.
Izložba „Ishodište slike – crteži Save Šumanovića iz Zbirke Narodnog muzeja Srbije“ priređena je 2022. u Narodnom muzeju Srbije. Postavka u užičkoj Gradskoj galeriji pruža mogućnost da se ona sagleda na drugačiji, „prisan način kako se crtež zaista i treba posmatrati što zbog same tehnike kojom je rađen“, ali i što on predstavlja i „intimu samog stvaraoca“, ističe autorka izložbe Dragana Ljubenović. Izložba prikazuje Savu Šumanovića kao sjajnog crtača koji je od samog početka, crtež uzimao kao osnovu za svaku svoju sliku, a većina izloženih crteža, predlošci su za slike koje se nalaze u Galeriji slika u Šidu, pa je i uz određene crteže izložena i reprodukcija tih slika.
Direktor Gradske galerijeUžice Zoran Cvetić, rekao je da je izložba kruna dugogodišnje saradnje Gradske galerije sa Narodnim muzejom Srbije.
– Ishodište te saradnje, kao i saradnje sa Srspskom akademijom nauka i umetnosti i Muzejom savremene umetnosti, predstavlja dragocenu praksu da se blago nacionalne likovne baštine prezentuje Užičanima. Ishodište te i takve višedecenijske prezentacije zasigurno je jedan od razloga zašto je Užice važan kulturni centar koji je ove godine poneo titulu kulturne prestonice – rekao je Cvetić i istakao da „pred radovima slikarskog genija Save Šumanovića, s neupitnom sigurnošću ishodište možemo razumeti kao trijumf crteža“ kao drevne likovne discipline „koja odoleva svim preobražajima fenomena likovnosti tokom epoha“ i „pred svim izazovima novih oblika vizuelne kulture“.
– Gledajući crteže slavnog majstora iz Šida, možemo zaključiti i to da je ishodište ove izložbe, između ostalog, i trajno uporište zdravlja i velike umetnosti koju je stvarao jedan od najvećih srpskih slikara 20. veka – rekao je Cvetić.
Otvaranju izložbe prisustvovali su predsednik Gradske skupštine Branislav Mitrović i Ratko Trmčić, član Gradskog veća zadužen za društvene delatnosti, a u okviru programa nastupio je Marko Šunjevarić, učenik Muzičke škole „Vojislav Lale Stefanović“.
Sava Šumanović jedan je od najznačajnijih slikara srpske umetnosti dvadesetog veka. Njegov opus obuhvata 800 slika i 400 crteža i skica. Uvršten je u 100 najznamenitijih Srba. Rođen je u Vinkovcima 1896, a kada je imao četiri godine porodica se preselila u Šid. Gimnaziju je pohađao u Zemunu, ali i časove slikanja kod Isidora Janga. Umesto da studira prava, Šumanović se opredelio za slikarstvo. „Veoma marljiv i disciplinovan na studijama u Zagrebu gde postiže „izvanredne uspehe u figuralnom crtanju i slikanju“, zatim najbolji đak Lotove Akademije u Parizu gde ulazi u stil postkubizma vezujući se tako za dominantan izraz epohe – povratak redu, da bi po konačnom povratku u Šid prethodna iskustva objedinio u stil koji će sam nazvati – kako znam i umem.“ (D. Ljubenović – katalog izložbe „Ishodište slike“). Bio je povučen i apolitičan. Ustaše su ga 1942. godine uhapsile sa još 150 Srba iz Šida, najpre je odveden u zatvor u Hrvatskoj Mitrovici (današnja Sremska Mitrovica) gde je mučen i dva dana kasnije streljan zajedno s ostalim zarobljenicima.
