-Trenutno nema dokaza koji upućuju na to da se ovaj virus prenosi preko konzumiranja kontaminirane hrane ili preko kontakta sa kontaminiranim proizvodima – navodi se u informatoru Ministarstva poljoprivrede koji ima oko tridesetak strana uz preporuke proizvođačima hrane o higijensko-sanitarnim merama u pogonima i prilikom distrubucije hrane.
Prema mišljenju Svetske zdravstvene organizacije (SZO) i Evropske Agencije za bezbednost hrane (EFSA), bezbednost hrane nije ugrožena od virusa COVID-19, ako se primene dobre higijenske i proizvođačke prakse. Ipak, neke od sanitarnih perativnih procedura (SOP) zahtevaju razmatranje, kako bi se sprovele preventivne mere koje su usmerene na zaštitu zaposlenih, dobavljača i potrošača u objektima za proizvodnju i promet hrane.Imajući u vidu preporuke SZO i EFSA, kao i primere kako su pojedine zemlje EU, Velika Britanija, Sjedinjene Američke Države i Kanada izdale svoja uputstva za reviziju sanitarnih operativnih procedura u objektima koji se bave proizvodnjom i prometom hrane Ministarstvo je pripremilo informator koji može pomoći subjektima u poslovanju sa hranom i odgovore na pojedina pitanja od kojih izdvajamo sledeća:
Može li COVID-19 da preživi na kartonskom pakovanju?
Koronavirus (SARS- Cov-2) poznat je pod i imenom COVID-19 i izazivač je epidemije.Znamo da virus može da preživi na različitim površinama duže vreme, ali kraće na kartonu u poređenju sa nerđajućim čelikom i plastikom. Ovaj korona virus se najčešće prenosi kapljičnim putem, a ređe indirektno, preko površina na koje je dospeo kada izdahnuta vodena para iz disajnog sistema padne na površine. Za sada nisu poznati slučajevi prenošenja virusa preko kartona i ne postoje preporuke za posebne mere koje bi se odnosile na materijal za pakovanje od kartona. Neophodno je naglasiti da je za vreme ove epidemije potrebno striktno pridržavanje opštih higijenskih mera, poput čestog pranja ruku, pravilne higijene disajnih puteva, ne dodirivanja lica prilikom rada sa kartonom i drugim vrstama materijala koji dolaze u kontakt sa hranom.
Koliko dugo COVID-19 može da se održi na različitim površinama?
Najduže opstaje na plastici (72 sata) i nerđajućem čeliku (48 sati). Virus je mnogo manje stabilan na kartonu (24 sata) i bakru (4 sata). Ovaj korona virus je takođe testiran u aerosolima (vazduh) gde je nakon 3 sata još uvek bio aktivan. Na osnovu ovih rezultata od presudnog je značaja da se slede sva pravila higijene ruku i disajnih puteva, kao i socijalno distanciranje, a da se planovi pranja i čišćenja objekta ažuriraju i poveća učestalost pranja i dezinfekcije onih površina koje se često dodiruju rukama.
Može li se COVID-19 prenositi kroz hranu koju proizvodimo?
Prema podacima SZO, EFSA, Nemačkog Instituta za procenu rizika, trenutno nema dokaza koji upućuju na to da se ovaj virus prenosi preko konzumiranja kontaminirane hrane ili preko kontakta sa kontaminiranim proizvodima. Iskustvo sa drugim vrstama korona virusa ukazuje da ovi virusi slabo preživljavaju na površinama, tako da postoji vrlo nizak rizik od širenja preko prehrambenih proizvoda ili ambalaže hrane, nezavisno na kojoj temperaturi se hrana drži.
Da li pasterizacija ubija COVID-19?
Naučne studije ukazuju da je standardna pasterizacija na 63°C u trajanju od 30 minuta dovoljna za inaktivaciju SARS-CoV i MERS-CoV, oba virusa su koronavirusi i slični su virusu izazivaču COVID-19.
Da li zamrzavanje uništava COVID-19?
Zamrzavanje najverovatnije nije delotvorno protiv COVID-19. Za sada nema dokaza o infekciji ovim virusom kroz konzumiranje smrznute hrane. Međutim, prethodni koronavirusi (SARS i MERS) su otporni na hladnoću i mogu ostati zarazni na -20°C čak do 2 godine u smrznutom stanju. To ukazuje na potrebu pridržavanja mera dobre higijenske i proizvođačke prakse u proizvodnji hrane, čime se ovaj rizik smanjuje na minimum.
Da li je ultravioletno zračenje (UV) efikasno protiv COVID-19?
Naučne studije ukazuju da neke doze i talasne dužine UV mogu biti efikasne protiv SARSCoV i MERS-CoV, sličnih virusu izazivaču COVID-19, međutim iste studije izveštavaju da su druge talasne dužine UV i manje doze potpuno bez efekta. UV zračenje, u bilo kom obliku, ne može se koristiti kao jedina metoda i ne može da zameni osnovne mere potrebne da se spreči širenje COVID-19, uključujući pranje ruku, čišćenje, dezinfekciju, pasterizaciju, izolaciju zaraženih radnika i socijalno distanciranje.
Da li konvencionalne metode prečišćavanja vode za piće obezbeđuju zaštitu od COVID19?
Konvencionalne metode obrade vode koje koriste filtraciju i dezinfekciju, poput onih u većini komunalnih sistema za pijaću vodu, trebalo bi da budu dovoljne da se virus COVID19 odstrani ili inaktiviše. Dalji tretman sa, recimo, UV zracima komunalne vode za piće ne donosi nikakve dalje prednosti.
Može li roba uvezena iz regiona u kojima se bolest proširila da bude izvor infekcije kod ljudi?
Na osnovu do sada poznatih načina prenošenja i relativno niske stabilnosti koronavirusa u okolini, malo je verovatno da uvezena roba poput uvozne hrane ili robe široke potrošnje (igračaka, alata, računara, odeće ili obuće) može biti izvor zaraze za COVID19.
Može li se COVID-19 preneti preko posuđa i pribora za jelo u kantinama i drugim mestima gde ljudi jedu zajedno?
Koronavirusi uglavnom mogu doći do pribora za jelo ili jela preko zaražene osobe koja ih je upotrebila ili koja kija ili kašlje direktno, te mogu preživeti na tim čvrstim površinama neko vreme. Postoje informacije da se infekcija može u tim slučajevima preneti putem hrane koja se zahvata ovakvim priborom ili dodirom kontaminiranog pribora, a onda dodirivanjem usta, nosa ili očiju.
Da li se virus odstranjuje ručnim pranjem ili upotrebom mašine za pranje posuđa?
Kao i svi virusi u omotaču, u kojima je genetski materijal obložen slojem masti (lipidni sloj), koronavirusi osetljivo reaguju na supstance koje rastvaraju masti, poput alkohola ili površinski aktivnih supstanci koje se nalaze u sapunima i deterdžentima za pranje posuđa. Iako još uvek nisu dostupni konkretni podaci za COVID-19, velika je verovatnoća da ove supstance oštećuju površinu virusa i čine ga neaktivnim. Zato je posebno preporučeno pranje i sušenje posuđa u mašini za pranje sudova na temperaturi višoj od 60°C.
Mogu li se koronavirusi preneti preko hleba, peciva ili svežeg voća i povrća?
Nije poznato da do infekcije sa COVID-19 može doći ovim putem. Koronavirusi uglavnom mogu da dospeju na pekarske proizvode ili voće i povrće preko inficirane osobe koja kija ili kašlje direktno na njih. Infekcija druge osobe je moguća ako se virus ubrzo nakon toga prenese rukama ili hranom na sluznicu usta, grla ili očiju. Pekarski proizvodi u maloprodajnim objektima bi trebalo da budu zaštićeni od kijanja i kašljanja, kao i dodirivanja od strane kupaca. Prilikom pripremanja voća i povrća treba se pridržavati opštih pravila higijene, koja uključuju temeljno pranje hrane i često pranje ruku tokom njenog pripremanja.
Mogu li se koronavirusi preneti mlekom od krava hranjenih potencijalno kontaminiranom hranom?
Prenos COVID-19 putem mleka, kao i ostalih namirnica, nije verovatan. Za sada nema dokaza da je hrana za životinje prenosnik Koronavirusa.
