-Nikada ne smemo zaboraviti žrtve eksplozije u tezorima. Dugujemo im sećanje i poštovanje u ime otetih života, prekinutih snova i sahranjenih nada da će dočekati dane mira i potpune slobode u svom gradu – rekao je u svom obraćanju Ratko Trmčić.
U organizaciji užičkog Narodnog muzeja, danas je obeležena 81. godišnjica tragično nastradalih radnika i građana u Fabrici oružja i municije 22. novembra 1941. godine. Prema raspoloživim podacima, u eksploziji je poginulo oko 120 lica, od kojih je poznato 111 imena, 62 civila i 49 radnika. Na spomenik poginulima u trezoru užičkog Narodnog muzeja vence i cveće položili su potomci, rodbina i prijatelji poginulih, delegacije Grada Užica, Gradske opštine Sevojno, Vojske Srbije, kompanije „Prvi partizan“, SUBNOR-a, GO SPS-a, Komunista Užice, Udruženja potomaka ratnika u ratovima 1804-1918. „Major Kosta Todorović“, Udruženja veterana i tarnih invalida ratova od 1990. do 1999., Udruženja vojnih penzionera, Udruženja boraca Sevojno, Društva istorirara Užice. U ime Grada Užica, okupljenima se obratio član Gradskog veća zadužen za društvene delatnosti Ratko Trmčić, a učenici Užičke gimnazije govorili su delove knjige „Užice sa vranama“ akademika Ljubomira Simovića. Parastos izginulim u Fabrici oružja i municije služili su sveštenici Crkvene opštine Užice.
U podzemnim prostorijama, izgrađenim neposredno pred Drugi svetski rat za potrebe
trezora Narodne banke Kraljevine Jugoslavije, posle ulaska partizanskih jedinica u Užice 24. septembra 1941. godinem, po naređenju Vrhovnog štaba, prostor je adaptiran za potrebe fabrike oružja i municije koja je u to vreme bila jedina u Evropi te vrste. Od radnika koji su proizvodili municiju i popravljali oružje za potrebe NOP-a, formirana je Puškarska četa koja je bila u sastavu Užičkog partizanskog odreda.U levom delu tunela osposobljeno je civilno sklonište za građane koji su se sklanjali od naleta nemačkih aviona. Eksplozija se dogodila 22. novembra oko 15 časova u poprečnom delu tunela koji je služio za smeštaj materijala i proizvoda fabrike u raznim fazama proizvodnje, lančano se širila na oba tunela i u talasima trajala sve do idućeg dana. Izginula je čitava cela smena radnika i civila koji su se zatekli u skloništu.
-Svih ovih godina, svako ko poseti mesto njihovog stradanja i zamisli strašne slike ljudi koji su ovde boravili zbog radne obaveze ili da bi se sakrili od bombi, ponese u srcu čudan osećaj da su oni još uvek tu negde prisutni po ovim hladnim tunelima koji su nemi svedoci njihovih poslednjih trenutaka. Zbog toga, nikada ne smemo zaboraviti žrtve eksplozije u tezorima. Dugujemo im sećanje i poštovanje u ime otetih života, prekinutih snova i sahranjenih nada da će dočekati dane mira i potpune slobode u svom gradu – rekao je u svom obraćanju Ratko Trmčić.
Autor spomenika koji se nalazi u trezoru užičkog Narodnog muzeja gde je 1941. godine
bila smeštena Fabrika oružja i municije i koji je posvećen stradanjima u eksploziji 22. novembra 1941. godine, jeste vajar Nebojša Mitrić. Ova savremena kompozicija sastavljena je od originalnih deformisanih delova oružja i municije koji su zaostali posle eksplozije.
Rada Popović
