Izložba pod nazivom „Američka medicinska misija za Srbiju i srpsku vojsku u vreme Velikog rata 1914-1918.“ otvorena je u Istorijskom arhivu Užice u okviru obeležavanja Dana grada i programa Užice-prestonica kulture Srbije 2024. Autori izložbe su Nada Petrović i Milan Tlačinac, istoričari.
Srbija je 1882.godine uspostavila diplomatske odnose sa Sjedinjenim Američkim Državama. Pripadnici Medicinske misije Američkog crvenog krsta bili su pravi ambasadori i predstavnici Amerike u Srbiji. Američki crveni krst počeo je da regrutuje medicinsko osoblje od početka Velikog rata.
Na izložbi su predstavljene najznačajnije ličnosti i njihova požrtvovanost u pružanju pomoći. Tako da je američka pomoć u Velikom ratu bila jedna od najznačajnijih humanitarnih i antiratnih aktivnosti tokom i po okončanju rata. Za prve tri godine rata velika količina novca i tone humanitarne pomoći stizale su građanima Srbije.
Direktor Istorijskog arhiva Užice Željko Marković istakao je da ova izložba obuhvata veliku arhivsku građu koju je predstavila autorka Nada Petrović. Ovo je i diplomatski iskorak u predstavljanju i korekciji tih odnosa sa Sjedinjenim Američkim Državama.
Autorka izložbe Nada Petrović, arhivski savetnik i istoričar navela je da izložba predstavlja rezultat dugogodišnjeg istraživanja po mnogim fondovima i zbirkama raznih arhiva.
– Izložba je podeljena u pet celina, a prvi segment svedoči o odnosima Sjedinjenih Američkih Država i Srbije, koji potiču još od 1882. godine, ali sve je to bilo na nivou konzualrnih aktivnosti, zatim o Edvardu Rajanu i prvoj medicinskoj misiji, o Džonu Frotingamu, o drugoj i trećoj jedinici medicinske misije, zatim o saradnji srpskog društva Crvenog krsta i američkog društva Crvenog krsta i njihovoj aktivnosti sve do 1922. i 1923. godine. Tu je i svetla ličnost Miloš Borisavljević, kome je srpska istoriografija neopravdano posvetila malo pažnje. Zadnji segment su diplomatski odnosi i priznanje novostvorene države Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca od strane američke vlasti, objasnila je Petrović.
Izložbu je otvorila gradonačelnica Užica dr Jelena Raković Radivojević koja je navela da tokom ovog perioda, interesovanje američkog naroda, humanitarnih radnika, medicinskog osoblja i lekara, dosegao je svoj vrhunac.
– Pripadnici medicinske misije Američkog Crvenog krsta u Srbiji su ljudi koji su izuzetni ambasadori doboročinstva u našoj zemlji kada je izbila velika epidemija pegavog tifusa u Srbiji.Svi ti ljudi su svojim zalagnjem, stručnošću i hrabrošću pružili izuzetnu pomoć, koja se pamti i prepričava. Ova izložba je prilika da se upoznamo sa svim pojedinostima i detaljima teškog i izazovnog perioda koji je iznedrio mnoge junake, ali i žrtve, kojih se sećamo i pominjemo ih po njihovoj hrabrosti i dobročinstvu. Neka ovaj deo istorije bude stalno pominjanje i poštovanje velikana medicinske struke koji su svojom hrabrošću opravdali ovaj veliki i važan poziv i pomerili granice medicine, negujući i pomažući ljudski rod, naglasila je gradonačelnica.
