Narodni muzej Užice i Grad Užice obeležili su 83. godišnjicu stradanja radnika i civila od eksplozije u Partizanskoj fabrici oružja i municije. Prema dosadašnjim podacima 22. novembra 1941. godine poginulo je oko 120 lica, od kojih je imenom i prezimenom poznato 111 lica i to 62 civila i 49 radnika iz fabrike oružja i municije.
Odavanjem pošte i polaganjem venaca na spomenik žrtvama eksplozije obeležena je godišnjica uz parastos tragično nastradalim koji su služili sveštenici užičke crkve.
Od radnika u fabrici oružja bila je formirana Puškarska četa u sastavu Užičkog partizanskog odreda
– Dana 22. novembra 1941. godine oko 15 časova u poprečnom delu tunela gde su bili smešteni materijal i fabrički proizvodi, došlo je do eksplozije koja se lančano proširila i na fabriku oružja i na sklonište. Niko nije mogao tačno reći ko je sve ostao u tunelima, a ko se spasao. Eksplozije su u talasima trajale sve do idućeg dana. U eksploziji je uništen ceo arsenal oružja spreman za front. Niko nije mogao tačno reći ko je sve ostvo u tunelima, a ko se spasao. Eksplozije su u talasima trajale sve do idućeg dana. U eksploziji je uništen ceo arsenal oružja spreman za front. Poginula je cela smena radnika u fabrici oružja i civili koji su se nalizili u sklonipitu – rečeno je danas u trezorima Narodnog muzeja.
Oslobođenjem Užica 24. septembra 1941. godine, pod kontolom partizanskih vojnih vlasti počela je sa radom Partizanska fabrika oružja i municije, jedina u porobljenom delu Evrope koja je proizvodila oružje protiv fašističkog okupatora. Radnici u fabrici su bili svesni važnosti snabdevanja partizana oružjem i municijom. Po naređenju Vrhovnog štaba NOPOJ, u podzemnim prostorijama izgrađenim pre izbijanja Drugog svetskog rata za potrebe trezora Narodne banke Kraljevine Jugoslavije, useljena je fabrika oružja i municije, tačnije njeno municijsko odeljenje i alatnica, dok je levi deo tunela bio sklonište namenjeno građanima koji su tu tražili zaklon od tada nemačkih aviona.
Danonoćnim radom u tri smene u fabrici oružja i municije radnici su proizveli 2.700.000 pupčanih metaka, 90.000 metaka za pištolj, 21.040 pušaka, 30.000 ručnih bombi i 2.000 nagaznih mina. Takođe je veliki remont na oko 20.000 pancirnih topovskih granata, popravljeno ovo 4.500 pušaka, 200 teških mitraljeza, 300 puško-mitraleza, neonov tenkova i veća količina drugog oružja. Oružje i municija proizvodila u Užicu, stizala je do partizanskih jedinica u Bosni i Hercegovini, Šumadiji, Crnoj Gori…. – navedeno je iz Muzeja.
Prisutnima se obratio i Rajko Radosavljević, zamenik gradonačelnice koji je istakao da „njihovu žrtvu ne smemo zaboraviti nikada. A da generacijama koje dolaze ostavimo svest o tome koliko je ovde žrtava stradalo, ali i ostalih za slobodu koju imamo“.
Unuci poginule Stane Antonijević su Dragiša Filipović i Gordana Karajić došli su na obeležavanje godišnjice od stradanja.
Stana Antonijević, bila je radnica fabrike oružja i život je izgubila sa 37 godina života.
– Po priči mog oca koji je tada imao 13 godina, ona je nađena kod vrata gde se ugušila od eksplozije – rekao je unuk Dragiša.
Unuka Gordana dodaje da ona nije trebala taj dan da radi, ali je koleginica zamolila da bi oprala veš. Moj otac posle smrti majke odlučio je da sa ujakom ode u rat tokom koga je i odlikovan.
Potomci ističu da im znači što ih iz Muzeja pozivaju i što se obeležava godišnjica, ali im je i žao što njihov otac nije imao priliku da tome prisustvuje.
Vence i cveće položoči si predstavnici Grada Užica, Opštine Sevojno, Prvi partizan, SUBNOR-a, Udružanja potomaka ratnika i drugih organizacija.
