Ovo je prvi tekst serijala pod nazivom ,,U duhu maternjeg jezika”, a tema je obrazovanje na maternjim jezicima, uključujući i srpski i da li nam preti nedostatak kadrova kada je ova oblast u pitanju.
Krenimo redom, u Republici Srbiji nastava na maternjem jeziku nacionalnih manjina izvodi se u ukupno 1.240 osnovnih škola. Od toga, u 1.114 škola nastava se odvija isključivo na maternjem jeziku, dok se u 122 škole primenjuje dvojezična nastava. Pored toga, četiri škole su koncipirane kao multietničke, gde se nastava odvija na više jezika.
U Republici Srbiji, obrazovanje na jezicima nacionalnih manjina suočava se sa izazovima u pogledu nedostatka kvalifikovanog nastavnog kadra. Iako je država obezbedila uslove za obrazovanje na osam jezika nacionalnih manjina—albanskom, bosanskom, bugarskom, mađarskom, rumunskom, rusinskom, slovačkom i hrvatskom—nedostatak kompetentnih nastavnika predstavlja značajan problem i u ovo serijalu tekstova koje finansira Ministarstvo informisanja i telekomunikacija, bavićemo se ovom temom.
Međutim, Ministarstvo prosvete redovno ističe značaj očuvanja i negovanja maternjih jezika, posebno kroz obrazovni sistem. U prethodnim godinama, Ministarstvo je organizovalo različite manifestacije i programe u školama širom zemlje kako bi promovisalo jezičku raznolikost i kulturno nasleđe.
Zainteresovanost mladih za studije srpskog jezika i književnosti u poslednjim godinama opada. Preliminarni rezultati upisa pokazuju da mesta na fakultetima često nisu popunjena, što dovodi do zabrinutosti za očuvanje srpske kulture i jezika.
Ministar za naučnotehnološki razvoj i visoko obrazovanje Republike Srpske, Željko Budimir, pozvao je mlade da upisuju studije srpskog jezika i istorije, ističući da postoje dovoljna mesta na javnim univerzitetima.
S obzirom na ove trendove, važno je razvijati strategije za povećanje interesa mladih za studije srpskog jezika, uključujući promociju značaja očuvanja kulturnog identiteta i pružanje informacija o mogućnostima zapošljavanja u ovoj oblasti.
Prosveta
Dosadašnje analize ukazuju na potrebu za razvojem programa stručnog usavršavanja nastavnika jezika nacionalnih manjina, što bi obezbedilo kompetentan nastavni kadar. Takođe, preporučuje se unapređenje kurikuluma, udžbenika i drugih nastavnih sredstava za učenje manjinskih jezika u skladu sa modernim pedagoškim metodama.
Uprkos naporima Ministarstva prosvete da obezbedi što veći broj udžbenika po reformisanim programima nastave i učenja na jezicima nacionalnih manjina, nedostatak kvalifikovanih nastavnika ostaje izazov koji zahteva kontinuiranu pažnju i ulaganja.
Motivisanje mladih da studiraju jezike i koriste maternje jezike zahteva kombinaciju kulturnih, obrazovnih i ekonomskih pristupa. Evo nekoliko ključnih ideja koje smo dobili od naših sagovornika koje će biti izložene u narednim tekstovima:
1. Promovisanje značaja jezika
Isticanje identiteta i kulturnog nasleđa: Organizovati radionice, festivale i manifestacije koje slave bogatstvo jezika i kulture nacionalnih zajednica.
Svesnost o vrednosti višejezičnosti: Prikazati kako znanje jezika otvara vrata ka profesionalnim, obrazovnim i ličnim prilikama, uključujući lakše zapošljavanje u međunarodnim organizacijama.
2. Povećanje vidljivosti jezika
Mediji na manjinskim jezicima: Povećati broj televizijskih, radijskih i digitalnih sadržaja na jezicima manjina.
Uključivanje jezika u digitalne alate: Razvoj aplikacija, softvera i internet sadržaja na manjinskim jezicima kako bi mladi imali modernu povezanost s maternjim jezikom.
3. Podrška obrazovanju
Stipendije za studije jezika: Obezbediti finansijsku podršku za studente koji se opredele za studiranje jezika, posebno manjinskih.
Bolji nastavni materijali: Modernizovati udžbenike i alate za učenje jezika, uključujući interaktivne platforme.
Razmena i saradnja: Organizovati programe razmene sa zemljama u kojima je maternji jezik dominantan, što pruža priliku za iskustveno učenje.
4. Povezivanje jezika sa ekonomijom
Podrška za preduzetništvo na jezicima manjina: Podstaći preduzetnike da koriste manjinske jezike u poslovanju (na primer, u turizmu ili lokalnim proizvodima).
Prednost u zapošljavanju: Kreirati politiku koja nagrađuje višejezičnost, posebno u javnom sektoru i međunarodnim kompanijama.
5. Aktivno uključivanje mladih
Kreativni konkursi i projekti: Organizovati takmičenja, blogove, video-produkciju i umetničke projekte na maternjem jeziku.
Klubovi i zajednice za jezike: Osnivanje studentskih i omladinskih klubova gde bi mladi koristili jezik kroz društvene aktivnosti.
6. Pružanje uzora
Isticanje uspešnih primera: Promovisanje mladih profesionalaca, umetnika i naučnika koji su zahvaljujući poznavanju jezika ostvarili uspeh.
Angažovanje poznatih ličnosti: Involviranje influensera i poznatih ličnosti koji koriste manjinske jezike kako bi inspirisali mlade.
7. Obrazovne reforme
Obavezni sadržaji o značaju jezika: Uvođenje predmeta koji promovišu raznolikost jezika i kultura.
Integrisanje jezika u STEM oblasti: Prikazati kako maternji jezici mogu biti korisni u nauci, tehnologiji i umetnosti.
8. Podrška porodicama
Edukacija roditelja: Osvestiti roditelje o značaju prenosa jezika na sledeće generacije.
Dvojezične porodice: Podsticati roditelje da koriste oba jezika kod kuće i u svakodnevnom životu.
Ključ je u stvaranju osećaja ponosa i praktične koristi od učenja i korišćenja maternjeg jezika, kako u privatnom tako i u profesionalnom životu.
U narednim tekstovima razgovaraćemo sa stručnjacima, predstavnicima nacionalnih manjina, direktorima škola.
U sledećem tekstu razgovaramo sa Delorijom Šošdean, nastavnicom rumunskog i latinskog jezika
***
Ovaj projekat je sufinansiraniz Budžeta Republike Srbije – Ministarstva informisanja i telekomunikacija.
Stavovi izneti u podržanom medisjkom projektu nužno ne izražavaju stavove organa koji je dodelio sredstva.
***
Slede prevodi teksta na rumunski, slovački, mađarski, hrvatski i romski jezik:
Necesitatea motivării tinerilor pentru studiul limbilor materne
Acesta este primul text al seriei intitulate „În spiritul limbii materne”, având ca temă educația în limbile materne, inclusiv limba sârbă, și dacă ne confruntăm cu lipsa de personal calificat în acest domeniu.
Să începem de la început. În Republica Serbia, învățământul în limba maternă a minorităților naționale se desfășoară în total de 1.240 de școli primare. Dintre acestea, în 1.114 școli, predarea se desfășoară exclusiv în limba maternă, în timp ce în 122 de școli se aplică învățământul bilingv. În plus, patru școli sunt concepute ca fiind multietnice, unde predarea se desfășoară în mai multe limbi.
În Republica Serbia, educația în limbile minorităților naționale se confruntă cu provocări în ceea ce privește lipsa cadrelor didactice calificate. Deși statul a asigurat condiții pentru educația în opt limbi ale minorităților naționale – albaneză, bosniacă, bulgară, maghiară, română, ruteană, slovacă și croată – lipsa profesorilor competenți reprezintă o problemă semnificativă. În această serie de articole finanțate de Ministerul Informațiilor și Telecomunicațiilor, vom aborda această temă.
Cu toate acestea, Ministerul Educației subliniază constant importanța conservării și cultivării limbilor materne, mai ales prin sistemul educațional. În ultimii ani, ministerul a organizat diverse manifestări și programe în școli din întreaga țară pentru a promova diversitatea lingvistică și patrimoniul cultural. Interesul tinerilor pentru studiile de limbă sârbă și literatură a scăzut în ultimii ani. Rezultatele preliminare ale admiterii arată că locurile din facultăți rămân adesea neocupate, ceea ce provoacă preocupări cu privire la conservarea culturii și limbii sârbe.
Ministrul pentru Dezvoltare științifică și Învățământ Superior al Republicii Srpska, Željko Budimir, a invitat tinerii să se înscrie la studii de limbă sârbă și istorie, subliniind că există suficiente locuri în universitățile publice. Având în vedere aceste tendințe, este important să se dezvolte strategii pentru creșterea interesului tinerilor pentru studiile de limbă sârbă, inclusiv promovarea importanței conservării identității culturale și oferirea de informații despre oportunitățile de angajare în acest domeniu.
Învățământul
Analizele de până acum indică necesitatea dezvoltării programelor de perfecționare profesională pentru profesorii de limbi ale minorităților naționale, ceea ce ar asigura cadre didactice competente. De asemenea, se recomandă îmbunătățirea curriculumului, a manualelor și a altor materiale didactice pentru învățarea limbilor minoritare în conformitate cu metodele pedagogice moderne.
În ciuda eforturilor Ministerului Educației de a asigura un număr cât mai mare de manuale conform programelor reformate pentru predare și învățământ în limbile minorităților naționale, lipsa profesorilor calificați rămâne o provocare care necesită atenție și investiții continue.
Motivarea tinerilor
Pentru a motiva tinerii să studieze și să utilizeze limbile materne, este necesară o combinație de abordări culturale, educaționale și economice. Iată câteva idei cheie primite de la interlocutorii noștri, care vor fi expuse în textele următoare:
Promovarea importanței limbilor
Evidențierea identității și patrimoniului cultural: Organizarea de ateliere, festivaluri și manifestări care să celebreze bogăția limbilor și culturilor comunităților naționale.
Conștientizarea valorii multilingvismului: Demonstrarea modului în care cunoștințele lingvistice deschid uși spre oportunități profesionale, educaționale și personale, inclusiv angajarea mai ușoară în organizații internaționale.
Creșterea vizibilității limbilor
Media în limbile minorităților: Creșterea numărului de conținuturi de televiziune, radio și digitale în limbile minorităților.
Integrarea limbilor în instrumente digitale: Dezvoltarea de aplicații, software și conținuturi online în limbile minoritare, astfel încât tinerii să aibă o conexiune modernă cu limba maternă.
Sprijinirea educației
Burse pentru studiul limbilor: Asigurarea unui sprijin financiar pentru studenții care aleg să studieze limbile, în special cele minor.
Sledi prevod na mađarski:
A fiatalok motiválásának szükségessége az anyanyelvi tanulmányokhoz
Ez az első szöveg az „Anyanyelv szellemében” című sorozatból, amelynek témája az anyanyelvi oktatás, beleértve a szerb nyelvet is, valamint hogy fennáll-e a szakképzett személyzet hiánya ezen a területen.
Kezdjük az elején. A Szerb Köztársaságban a nemzeti kisebbségek anyanyelvén folyó oktatás összesen 1240 általános iskolában valósul meg. Ezek közül 1114 iskolában kizárólag anyanyelven folyik az oktatás, míg 122 iskolában kétnyelvű oktatást alkalmaznak. Emellett négy iskola multietnikusnak van kialakítva, ahol több nyelven folyik a tanítás.
Szerbiában az anyanyelven történő oktatás a nemzeti kisebbségek számára kihívásokkal küzd a szakképzett tanári személyzet hiánya terén. Bár az állam nyolc nemzeti kisebbségi nyelven – albán, bosnyák, bolgár, magyar, román, ruszin, szlovák és horvát – biztosította az oktatás feltételeit, a kompetens tanárok hiánya jelentős problémát jelent. Az Információs és Távközlési Minisztérium által finanszírozott cikkek sorozatában foglalkozunk ezzel a témával.
A szerb oktatási minisztérium ugyanakkor folyamatosan hangsúlyozza az anyanyelvek megőrzésének és ápolásának fontosságát, különösen az oktatási rendszeren keresztül. Az elmúlt években a minisztérium különféle rendezvényeket és programokat szervezett az ország számos iskolájában a nyelvi sokszínűség és a kulturális örökség népszerűsítése érdekében.
A fiatalok érdeklődése a szerb nyelv és irodalom tanulmányozása iránt az elmúlt években csökkent. Az előzetes felvételi eredmények azt mutatják, hogy az egyetemi helyek gyakran betöltetlenek maradnak, ami aggodalmat kelt a szerb kultúra és nyelv megőrzésével kapcsolatban.
Željko Budimir, a Boszniai Szerb Köztársaság Tudományos-technológiai Fejlesztési és Felsőoktatási Minisztere felhívta a fiatalokat, hogy iratkozzanak be szerb nyelv és történelem tanulmányokra, hangsúlyozva, hogy a közösségi egyetemeken elegendő hely áll rendelkezésre.
Ezeket a trendeket figyelembe véve fontos olyan stratégiák kidolgozása, amelyek növelik a fiatalok érdeklődését a szerb nyelv tanulmányozása iránt, beleértve a kulturális identitás megőrzésének fontosságának népszerűsítését és információk nyújtását a foglalkoztatási lehetőségekről ezen a területen.
Oktatás
Pentru a motiva tinerii să studieze și să utilizeze limbile materne, este necesară o combinație de abordări culturale, educaționale și economice. Iată câteva idei cheie primite de la interlocutorii noștri, care vor fi expuse în textele următoare:
Promovarea importanței limbilor
Evidențierea identității și patrimoniului cultural: Organizarea de ateliere, festivaluri și manifestări care să celebreze bogăția limbilor și culturilor comunităților naționale.
Conștientizarea valorii multilingvismului: Demonstrarea modului în care cunoștințele lingvistice deschid uși spre oportunități profesionale, educaționale și personale, inclusiv angajarea mai ușoară în organizații internaționale.
Creșterea vizibilității limbilor
Media în limbile minorităților: Creșterea numărului de conținuturi de televiziune, radio și digitale în limbile minorităților.
Sledi prevod na slovački:
Nezbýva, len motivovať mladých k štúdiu materinských jazykov
Toto je prvý text v sérii s názvom „V duchu materinského jazyka“, ktorého témou je vzdelávanie v materinských jazykoch, vrátane srbského, a či nám hrozí nedostatok kvalifikovaných pracovníkov v tejto oblasti.
Začnime po poriadku, v Srbsku sa výučba v materinskom jazyku národnostných menšín vykonáva v celkovo 1 240 základných školách. Z toho sa v 1 114 školách vyučuje výhradne v materinskom jazyku, zatiaľ čo v 122 školách sa uplatňuje dvojjazyčná výučba. Okrem toho existujú štyri školy, ktoré sú koncipované ako multietnické, kde sa výučba vykonáva v niekoľkých jazykoch.
V Srbsku sa vzdelávanie v jazykoch národnostných menšín stretáva s výzvami, ktoré súvisia s nedostatkom kvalifikovaných učiteľov. Aj keď štát zabezpečil podmienky pre vzdelávanie v ôsmich jazykoch národnostných menšín – albánskom, bosnianskom, bulharskom, maďarskom, rumunskom, rusínskom, slovenským a chorvátskom – nedostatok kompetentných učiteľov je významným problémom, ktorý bude predmetom tejto série článkov, ktoré financuje Ministerstvo informovania a telekomunikácií.
Ministerstvo školstva pravidelne zdôrazňuje význam ochrany a podpory materinských jazykov, najmä prostredníctvom vzdelávacieho systému. V predchádzajúcich rokoch Ministerstvo zorganizovalo rôzne podujatia a programy v školách po celej krajine, aby propagovalo jazykovú rozmanitosť a kultúrne dedičstvo.
Záujem mladých o štúdium srbského jazyka a literatúry v posledných rokoch klesá. Predbežné výsledky zápisov ukazujú, že miesta na fakultách nie sú často obsadené, čo vyvoláva obavy o zachovanie srbskej kultúry a jazyka.
Minister pre vedecký a technológický rozvoj a vysoké školstvo Srbskej republiky, Željko Budimir, vyzval mladých, aby si zapísali štúdium srbského jazyka a histórie, zdôrazňujúc, že na verejných univerzitách sú stále voľné miesta.
S ohľadom na tieto trendy je dôležité vypracovať stratégie na zvýšenie záujmu mladých o štúdium srbského jazyka, vrátane propagácie významu zachovania kultúrnej identity a poskytovania informácií o možnostiach zamestnania v tejto oblasti.
Školstvo
Doterajšie analýzy ukazujú na potrebu rozvoja programov odborného vzdelávania učiteľov jazykov národnostných menšín, čo by zabezpečilo kompetentný učiteľský zbor. Tiež sa odporúča zlepšiť učebné plány, učebnice a ďalšie vzdelávacie materiály na učenie menšinových jazykov v súlade s modernými pedagogickými metódami.
Napriek snahám Ministerstva školstva zabezpečiť čo najväčší počet učebníc podľa reformovaných vzdelávacích programov pre výučbu jazykov národnostných menšín, nedostatok kvalifikovaných učiteľov naďalej zostáva výzvou, ktorá si vyžaduje neustálu pozornosť a investície.
Motivovať mladých, aby študovali jazyky a využívali svoje materinské jazyky, si vyžaduje kombináciu kultúrnych, vzdelávacích a ekonomických prístupov. Tu je niekoľko kľúčových myšlienok, ktoré sme získali od našich respondentov, a ktoré budú predstavené v ďalších článkoch:
Propagácia významu jazyka
Zdôraznenie identity a kultúrneho dedičstva: Organizovanie workshopov, festivalov a podujatí, ktoré oslavujú bohatstvo jazykov a kultúry národnostných komunít.
Svedomitosť o hodnote viacjazyčnosti: Ukázať, ako znalosť jazyka otvára dvere k profesijným, vzdelávacím a osobným príležitostiam, vrátane ľahšieho zamestnania v medzinárodných organizáciách.
Zvýšenie viditeľnosti jazykov
Médiá v menšinových jazykoch: Zvýšiť počet televíznych, rozhlasových a digitálnych obsahov v jazykoch menšín.
Zahrnutie jazykov do digitálnych nástrojov: Rozvoj aplikácií, softvéru a internetového obsahu v menšinových jazykoch, aby mladí mali moderný spôsob prepojenia s materinským jazykom.
Podpora vzdelávania
Štipendiá na štúdium jazykov: Poskytnúť finančnú podporu pre študentov, ktorí sa rozhodnú študovať jazyky, najmä menšinové.
Lepšie učebné materiály: Modernizovať učebnice a nástroje na učenie jazykov, vrátane interaktívnych platforiem.
Výmena a spolupráca: Organizovať výmenné programy so štátmi, kde je materinský jazyk dominantný, čo ponúka príležitosť na skúsenostné učenie.
Spojenie jazyka s ekonomikou
Podpora podnikania v jazykoch menšín: Povzbudiť podnikateľov, aby používali menšinové jazyky v podnikaní (napríklad v cestovnom ruchu alebo miestnych výrobkoch).
Výhoda pri zamestnávaní: Vytvoriť politiku, ktorá odmeňuje viacjazyčnosť, najmä v verejnom sektore a medzinárodných firmách.
Aktívna účasť mladých
Kreatívne súťaže a projekty: Organizovať súťaže, blogy, videoprodukcie a umelecké projekty v materinskom jazyku.
Kluby a komunity pre jazyky: Zakladať študentské a mládežnícke kluby, kde by mladí používali jazyk cez spoločenské aktivity.
Poskytovanie vzorov
Zdôraznenie úspešných príkladov: Propagovať mladých profesionálov, umelcov a vedcov, ktorí dosiahli úspech vďaka znalosti jazyka.
Zapájanie známych osobností: Zapojiť influencerov a známe osobnosti, ktoré používajú menšinové jazyky, aby inšpirovali mladých.
Vzdelávacie reformy
Povinné obsahy o význame jazyka: Zavedenie predmetov, ktoré podporujú rôznorodosť jazykov a kultúr.
Integrácia jazykov do STEM oblastí: Ukázať, ako môžu materinské jazyky byť užitočné v oblasti vedy, technológie a umenia.
Podpora rodín
Vzdelávanie rodičov: Zvyšovať povedomie rodičov o dôležitosti prenosu jazyka na ďalšie generácie.
Dvojjazyčné rodiny: Povzbudiť rodičov, aby používali oba jazyky doma a v každodennom živote.
Kľúčom je vytvoriť pocit hrdosti a praktického prínosu zo štúdia a používania materinského jazyka, ako v súkromnom, tak aj v profesionálnom živote.
V nasledujúcich článkoch sa porozprávame so špecialistami, zástupcami národnostných menšín, riaditeľmi škôl.
V ďalšom texte sa porozprávame s Delóriou Šošdean, učiteľkou rumunského a latinského jazyka.
Tento projekt je spolufinancovaný z rozpočtu Srbskej republiky – Ministerstva informovania a telekomunikácií.
Názory vyjadrené v podporovanom mediálnom projekte nemusia nevyhnutne odrážať názory orgánu, ktorý pridelil prostriedky.
Prevod na hrvatski:
Neophodno motiviranje mladih za studiranje materinskih jezika
Ovo je prvi tekst serijala pod nazivom „U duhu materinskog jezika”, a tema je obrazovanje na materinskim jezicima, uključujući i srpski i prijeti li nam nedostatak kadrova u ovoj oblasti. Krenimo redom, u Republici Srbiji nastava na materinskom jeziku nacionalnih manjina izvodi se u ukupno 1.240 osnovnih škola. Od toga, u 1.114 škola nastava se odvija isključivo na materinskom jeziku, dok se u 122 škole primjenjuje dvojezična nastava. Pored toga, četiri škole su koncipirane kao multietničke, gdje se nastava odvija na više jezika. U Republici Srbiji, obrazovanje na jezicima nacionalnih manjina suočava se s izazovima u pogledu nedostatka kvalificiranog nastavnog kadra. Iako je država osigurala uvjete za obrazovanje na osam jezika nacionalnih manjina—albanskom, bosanskom, bugarskom, mađarskom, rumunjskom, rusinskom, slovačkom i hrvatskom—nedostatak kompetentnih nastavnika predstavlja značajan problem, a i u ovom serijalu tekstova koje financira Ministarstvo informiranja i telekomunikacija, bavit ćemo se ovom temom. Međutim, Ministarstvo prosvjete redovito ističe značaj očuvanja i njege materinskih jezika, posebno kroz obrazovni sustav. U prethodnim godinama, Ministarstvo je organiziralo različite manifestacije i programe u školama širom zemlje kako bi promoviralo jezičnu raznolikost i kulturnu baštinu. Zainteresiranost mladih za studije srpskog jezika i književnosti u posljednjim godinama opada. Preliminarni rezultati upisa pokazuju da mjesta na fakultetima često nisu popunjena, što izaziva zabrinutost za očuvanje srpske kulture i jezika. Ministar za naučno-tehnološki razvoj i visoko obrazovanje Republike Srpske, Željko Budimir, pozvao je mlade da upisuju studije srpskog jezika i povijesti, ističući da postoje dovoljna mjesta na javnim sveučilištima. S obzirom na ove trendove, važno je razviti strategije za povećanje interesa mladih za studije srpskog jezika, uključujući promociju značaja očuvanja kulturnog identiteta i pružanje informacija o mogućnostima zapošljavanja u ovoj oblasti. Obrazovanje Dosadašnje analize ukazuju na potrebu za razvojem programa stručnog usavršavanja nastavnika jezika nacionalnih manjina, što bi osiguralo kompetentan nastavni kadar. Također, preporučuje se unapređenje kurikuluma, udžbenika i drugih nastavnih sredstava za učenje manjinskih jezika u skladu s modernim pedagoškim metodama. Unatoč naporima Ministarstva prosvjete da osigura što veći broj udžbenika po reformiranim programima nastave i učenja na jezicima nacionalnih manjina, nedostatak kvalificiranih nastavnika ostaje izazov koji zahtijeva kontinuiranu pažnju i ulaganja. Motiviranje mladih da studiraju jezike i koriste materinske jezike zahtijeva kombinaciju kulturnih, obrazovnih i ekonomskih pristupa. Evo nekoliko ključnih ideja koje smo dobili od naših sugovornika i koje će biti izložene u sljedećim tekstovima:
Promicanje značaja jezika Isticanje identiteta i kulturne baštine: Organizirati radionice, festivale i manifestacije koje slave bogatstvo jezika i kulture nacionalnih zajednica. Samosvijest o vrijednosti višejezičnosti: Prikazati kako poznavanje jezika otvara vrata prema profesionalnim, obrazovnim i osobnim prilikama, uključujući lakše zapošljavanje u međunarodnim organizacijama.
Povećanje vidljivosti jezika Mediji na manjinskim jezicima: Povećati broj televizijskih, radijskih i digitalnih sadržaja na jezicima manjina. Uključivanje jezika u digitalne alate: Razviti aplikacije, softver i internetske sadržaje na manjinskim jezicima kako bi mladi imali modernu povezanost s materinskim jezikom.
Podrška obrazovanju Stipendije za studije jezika: Osigurati financijsku podršku studentima koji se odluče za studiranje jezika, posebno manjinskih jezika. Bolji nastavni materijali: Modernizirati udžbenike i alate za učenje jezika, uključujući interaktivne platforme. Razmjena i suradnja: Organizirati programe razmjene sa zemljama u kojima je materinski jezik dominantan, što pruža priliku za iskustveno učenje.
Povezivanje jezika s ekonomijom Podrška poduzetništvu na jezicima manjina: Potaknuti poduzetnike da koriste manjinske jezike u poslovanju (na primjer, u turizmu ili lokalnim proizvodima). Prednost pri zapošljavanju: Kreirati politiku koja nagrađuje višejezičnost, posebno u javnom sektoru i međunarodnim kompanijama.
Aktivno uključivanje mladih Kreativni natječaji i projekti: Organizirati natjecanja, blogove, video produkciju i umjetničke projekte na materinskom jeziku. Klubovi i zajednice za jezike: Osnovati studentske i omladinske klubove u kojima bi mladi koristili jezik kroz društvene aktivnosti.
Pružanje uzora Isticanje uspješnih primjera: Promocija mladih profesionalaca, umjetnika i znanstvenika koji su zahvaljujući poznavanju jezika postigli uspjeh. Angažiranje poznatih osoba: Uključivanje influencera i poznatih ličnosti koji koriste manjinske jezike kako bi inspirirali mlade.
Obrazovne reforme Obavezni sadržaji o značaju jezika: Uvođenje predmeta koji promoviraju raznolikost jezika i kultura. Integracija jezika u STEM oblasti: Prikazivanje kako materinski jezici mogu biti korisni u znanosti, tehnologiji i umjetnosti.
Podrška obiteljima Edukacija roditelja: Podizanje svijesti među roditeljima o značaju prenosa jezika na buduće generacije. Dvojezične obitelji: Poticanje roditelja da koriste oba jezika u obitelji i svakodnevnom životu. Ključ je u stvaranju osjećaja ponosa i praktične koristi od učenja i korištenja materinskog jezika, kako u privatnom tako i u profesionalnom životu. U sljedećim tekstovima razgovarat ćemo sa stručnjacima, predstavnicima nacionalnih manjina, direktorima škola. U sljedećem tekstu razgovaramo s Delorijom Šošdean, nastavnicom rumunjskog i latinskog jezika.
Ovaj projekt sufinanciran je iz Budžeta Republike Srbije – Ministarstva informiranja i telekomunikacija. Stajališta iznesena u podržanom medijskom projektu nužno ne izražavaju stajališta tijela koje je dodijelilo sredstva.
Sledi prevod na romski:
Neophodno motivisanje mladih za studiranje maternjih jezika
Iči sija tekstosko serijalo čhi titalo „U duhu maternjeg jezika“, a tema e obrazovanje na maternjim jezicima, uključujući i srpski, thaj kade naš preti nedostatak kadrova kaj volimo levo.
Dživ te jek, na Srbskoj oblast, nastava na maternjem jeziku nacionalnih manjina se odvija u 1.240 osnovnih škola. Manj te, u 1.114 škola nastava se odvija samo na maternjem jeziku, thaj u 122 škola se primenjuje dvojezična nastava. Pored thaj, 4 škole i multietničke e, kaj se nastava odvija na više jezika.
Na Republika Srbije, obrazovanje na jezicima nacionalnih manjina se suočava sa izazovima o nedostatku kvalifikovanog nastavnog kadra. Iako je država obezbedila uslove za obrazovanje na osam jezika nacionalnih manjina—albanskom, bosanskom, bugarskom, mađarskom, rumunskom, rusinskom, slovačkom thaj hrvatskom—nedostatak kompetentnih nastavnika je veliki problem i u serijalu tekstova koje finansira Ministarstvo informisanja i telekomunikacija, tema će biti.
Pa, Ministarstvo prosvete često ponosno spomenje značaj očuvanja i negovanja maternjih jezika, najviše kroz obrazovni sistem. Godinama nazad, Ministarstvo organizuje manifestacije, festivale, thaj programe u školama širom zemlje da promoviše jezičku raznolikost thaj kulturno nasleđe.
Zainteresovanost mladih za studije srpskog jezika i književnosti zadnjih godina opada. Preliminarni rezultati upisa pokazuju da mesta na fakultetima često nisu popunjena, što vodi zabrinutost o očuvanju srpske kulture thaj jezika.
Ministar za naučnotehnološki razvoj i visoko obrazovanje Republike Srpske, Željko Budimir, pozvao je mlade da upisuju studije srpskog jezika i istorije, sa naglaskom da postoje dovoljna mesta na univerzitetima.
Ove trendove treba razviti strategije za povećanje interesa mladih za studije srpskog jezika, uključujući promociju značaja očuvanja kulturnog identiteta thaj pružanje informacija o mogućnostima zapošljavanja u ovoj oblasti.
Prosveta
Dosadašnje analize ukazuju na potrebu za razvojem programa za stručnu obuku nastavnika jezika manjinskih zajednica, što će obezbediti kompetentan nastavni kadar. Takođe, preporučuje se unapređenje kurikuluma, udžbenika i drugih nastavnih materijala u skladu sa modernim pedagoškim metodama.
Uprkos naporima Ministarstva prosvete da obezbedi što više udžbenika po reformisanim programima nastave, nedostatak kvalifikovanih nastavnika ostaje izazov koji zahteva kontinuiranu pažnju.
Motivisanje mladih da studiraju jezike i koriste maternje jezike zahteva kombinaciju kulturnih, obrazovnih, thaj ekonomskih pristupa. Evo nekoliko ključnih ideja koje su se razmatrali sa sagovornicima, koji će biti razmatrani u budućim tekstovima:
Promovisanje značaja jezika
Isticanje identiteta i kulturnog nasleđa: Organizovati radionice, festivale, thaj manifestacije koje slave bogatstvo jezika thaj kulture nacionalnih zajednica.
Svesnost o vrednosti višejezičnosti: Pokazati kako poznavanje jezika otvara vrata ka profesionalnim, obrazovnim thaj ličnim prilikama, uključujući lakše zapošljavanje u međunarodnim organizacijama.
Povećanje vidljivosti jezika
Mediji na manjinskim jezicima: Povećati broj televizijskih, radijskih thaj digitalnih sadržaja na jezicima manjina.
Uključivanje jezika u digitalne alate: Razvoj aplikacija, softvera thaj internet sadržaja na manjinskim jezicima za mlade da imaju modernu povezanost sa maternjim jezikom.
Podrška obrazovanju
Stipendije za studije jezika: Obezbediti finansijsku podršku za studente koji žele da studiraju jezike, posebno manjinskih.
Bolji nastavni materijali: Modernizacija udžbenika thaj alata za učenje jezika.
Razmena i saradnja: Organizovanje programa razmene sa zemljama gde je maternji jezik dominantan.
Povezivanje jezika sa ekonomijom
Podrška preduzetništvu na jezicima manjina: Podsticanje preduzetnika da koriste manjinske jezike u poslovanju.
Prednost u zapošljavanju: Kreiranje politike koja nagrađuje višejezičnost u javnim sektorima i međunarodnim kompanijama.
Aktivno uključivanje mladih
Kreativni konkursi thaj projekti: Organizovati takmičenja, blogove, video produkciju thaj umetničke projekte na maternjem jeziku.
Klubovi thaj zajednice za jezike: Osnivanje studentskih i omladinskih klubova gde bi mladi koristili jezik kroz društvene aktivnosti.
Pružanje uzora
Isticanje uspešnih primera: Promovisanje mladih profesionalaca, umetnika thaj naučnika koji su zahvaljujući jeziku ostvarili uspeh.
Angažovanje poznatih ličnosti: Uključivanje influensera koji govore manjinske jezike da inspirišu mlade.
Obrazovne reforme
Obavezni predmeti o značaju jezika: Uvođenje predmeta koji promovišu raznolikost jezika i kultura.
Integrisanje jezika u STEM oblasti: Prikazivanje kako maternji jezici mogu biti korisni u nauci, tehnologiji thaj umetnosti.
Podrška porodicama
Edukacija roditelja: Osvestiti roditelje o značaju prenosa jezika na sledeće generacije.
Dvojezične porodice: Podsticanje roditelja da koriste oba jezika kod kuće.
Ključ je stvaranje ponosa i praktične koristi u učenju i korišćenju maternjeg jezika, kako u privatnom tako i u profesionalnom životu.
U sledećim tekstovima ćemo razgovarati sa stručnjacima, predstavnicima nacionalnih manjina, direktorima škola.
U sledećem tekstu ćemo razgovarati sa Delorijom Šošdean, nastavnicom rumunskog i latinskog jezika.
Ovaj projekat je sufinansiran iz Budžeta Republike Srbije – Ministarstva informisanja i telekomunikacija.
Stavovi izneti u podržanom medijskom projektu ne nužno izražavaju stavove organa koji je dodelio sredstva.
