Testamentom odredio je osnivanje Fonda za spomen svojim roditeljima pod imenom Zadužbina Sare i Vase Stojanovića, Mostarca, puškara iz Užica, pri Univerzitetu u Beogradu, kao i imanje u Zbojštici za školu
Devedesete godine 19. i prve dve decenije 20. veka bile su u znaku bogate produkcije srpskih naučnika i književnika. Ovo doba, za mnoge naučnike „najcvetniji period novije srpske istorije“, iznedrilo je veliki broj svestranih intelektualaca koji su umnogome pomogli razvoju i modernizaciji Srbije i njenom uključenju u savremene evropske tokove (Samardžić, 1986). Središnje mesto među njima zauzima Ljubomir Stojanović.
Prof. dr Ljiljana Kostić, sa Pedagoškog fakulteta u Užicu Univerziteta u Kragujevcu istraživala je ličnost i delo jednog od najznamenitijih Užičana koji je svojim radom obeležio jedno vreme i dao veliki doprinos naučnom i kulturnom nasleđu. Za „Vesti“ navodi da je -Ljubomira Stojanovića (1860–1930), srpskog filologa, istoričara i političara, odlikovala nesvakidašnja stvaralačka energija i predanost radu, što ga je svrstavalo u red „one generacije enciklopedista koja je na strani gotovo izumrla“ (Subotić, 1910). Proizašavši iz filološke škole Stojana Novakovića, potpuno se naučno formirao u velikim evropskim univerzitetskim centrima Beč, Petrograd, Lajpcig i Berlin. Pohađajući nastavu kod istaknutih evropskih naučnika Miklošiča, Jagića, Leskina i Šmita, konačno se opredelio da glavno polje njegovog rada postane filologija, te je čitav život posvetio radu na različitim poljima filologije i pitanjima istorije srpskog jezika i književnosti.
Svojim prvim radovima – prepisima nekoliko srpskih rodoslova i letopisa – Stojanović se javio još kao student Velike škole. Do kraja života nastavio je sa izdavanjem raznovrsnih srpskih pisanih spomenika, čime je dao veliki doprinos objavljivanju građe iz nacionalne istorije i oživljavanju srpskog kulturnog nasleđa. Priređivanje fotolitografskog izdanja Miroslavljevog jevanđelja (1897), objavljivanje šest tomova Starih srpskih zapisa i natpisa (1902–1926), kataloga rukopisnih zbirki Srpske kraljevske akademije i Narodne biblioteke (1901. i 1903), Starih srpskih rodoslova i letopisa (1927) i Starih srpskih povelja i pisama (1929) bilo je u funkciji pokušaja da se nadoknadi ono što do tada nije urađeno na polju srpske istoriografije, ali i izraz težnje da se sastavi „sveopšti zbornik građe za povesnicu srpskog naroda“ (Samardžić, 1986).
Uporedo sa radom na izdavanju starih srpskih rukopisa i štampanih tekstova, Stojanović je aktivno sarađivao u Državnom odboru za izdavanje Vukovih dela i priredio osam knjiga Vukovih narodnih pesama, sedam knjiga Vukove prepiske i treće izdanje Srpskog rječnika. Priređujući pesme, Stojanović je vršio određene redaktorske izmene, davao naslove pesmama, ali i kombinovao različite varijante iste pesme, stvarajući novu verziju. Poseban značaj ovih izdanja bio je u tome što su Vukovi rukopisi, rasejani po brojnim bibliotekama, konačno skupljeni i objavljeni na jednom mestu. Sedam tomova Vukove korespondencije sa srpskim piscima i političarima, sa evropskim naučnicima i kulturnim radnicima, doprineli su boljem poznavanju društvenih i kulturnih prilika u 19. veku u Srbiji.
Rad u Državnom odboru i priređivanje Vukovih knjiga omogućili su Ljubomiru Stojanoviću da dobro upozna Vukov život, njegov rad i okolnosti u kojima je stvarao. Značajnu ulogu odigrao je prilikom prenosa Vukovih posmrtnih ostataka iz Beča u Beograd 1897. godine, kada je održao znamenitu besedu o Vukovom reformatorskom radu na jeziku i pravopisu, prvu veću studiju o Vukovom radu.
Rezultat Stojanovićevih aktivnosti u Državnom odboru bila je znamenita monografija Život i rad Vuka Stefanovića Karadžića (1924). U ovo opsežno delo utkane su godine njegovog proučavanja Vukovih rukopisa i drugih spisa. Nalik na eruditske knjige od pre nekoliko vekova, monografija je predstavljala veliku sintezu Stojanovićevog rada, njegovo glavno delo.
Rani afiniteti za proučavanje starih srpskih spomenika i prvi radovi iz te oblasti omogućili su Ljubomiru Stojanoviću ulazak Srpsku kraljevsku akademiju, dopisni član postao je 1890. godine, a redovni krajem 1893. godine. Od 1913. do 1923. godine obavljao je dužnost sekretara Srpske kraljevske akademije, uloživši ogromnu energiju kako bi normalizovao rad ove ustanove u teškim godinama posle Prvog svetskog rata.
Mnogo energije, neophodne za naporne naučne poslove koje je preduzimao ili nameravao da preduzme, Stojanović je potrošio na politiku. U poslednjim godinama 19. veka bio je među najglasnijim protivnicima obrenovićevskog režima, a posle Majskog prevrata zauzimao je visoke pozicije u vladi i ministarstvu.
Politika za Ljubomira Stojanovića nije bila pasija, već jedan od najvažnijih poslova, neodvojiv od života i nauke. Zbog takvog stava Stojanović je često donosio nagle, impulsivne i neočekivane poteze. Kada je izašao zakon po kome državni činovnici ne mogu biti oni koji zastupaju stavove suprotne vladajućoj politici, kao zagovornik ideje republikanstva, podneo je neopozivu ostavku na funkciju sekretara Srpske kraljevske akademije.
Stojanović je bio veliki patriota, što su isticali gotovo svi njegovi savremenici. Milan Rešetar, filolog je zapisao da je Stojanović bio „žarki srpski patriota“, dok je Aleksandar Belić isticao da je bio „patriota bez šovinizma“, koji je „neposrednom ljubavlju, onim prečišćenim lirizmom u toku dugog niza godina kojim se u dubini duše čuvaju duhovne svetinje – voleo svoju zemlju i svoj narod“. Konačno, svu svoju imovinu ostavio je srpskom narodu.
U testamentu, napisanom dve godine pre smrti (1928), Stojanović napominje: „Od svekolikog mog pokretnog i nepokretnog imanja koje budem imao kao svoje na dan moje smrti, osnivam za spomen svojih roditelja fond pod imenom Zadužbina Sare i Vase Stojanovića, Mostarca, puškara iz Užica, koji će biti pri beogradskom Univerzitetu, i kojim će rukovati profesori, redovni i vanredni Srpskog seminara istog Univerziteta“.
U junu 1932. godine osnovana je, pri Univerzitetu u Beogradu, Zadužbina Sare i Vase Stojanovića Mostarca, puškara iz Užica, čiji je glavni cilj bio pružanje pomoći za istraživačka putovanja radi razvoja srpskih nacionalnih nauka i to ispitivanje živog narodnog govora, prikupljanje građe za istoriju srpskog jezika, prikupljanje građe za istoriju srpske književnosti, prikupljanje građe za srpsku istoriju i prikupljanje građe za druge srpske starine. Svi istraživači korisnici sredstava Zadužbine bili su u obavezi da podnesu izveštaj o rezultatima svog istraživačkog rada, iz kog bi se video značaj njihovog rada za srpsku nauku. Korisnici ovog fonda bili su brojni naučnici: D. Pavlović, M. Leskovac, M. Stevanović, A. Šmaus, M. Hraste, V. Latković, A. Belić, J. Tadić i mnogi drugi.Uprava Zadužbine prodala je 1935.godine Stojanovićevu kuću u Beogradu i prihod od prodaje dodala masi Fonda. Međutim, u godinama pre Drugog svetskog rata Zadužbina je prestala da radi, a poslednji godišnji izveštaj Zadužbine, o pregledu rada za 1939. godinu, objavljen je 1940. godine. Finansijskim sredstvima Zadužbine realizovani su mnogobrojni projekti i podržana istraživanja osamdeset naučnih radnika koja su sprovedena u Srbiji i Evropi u Beču, Atini, Budimpešti, Sent Andreji, Švajcarskoj, Velikoj Britaniji.., a koja su predstavljala značajan doprinos srpskoj filologiji i istoriji, zaključila je Kostić.
Projekat „Korak u korak, obrazovanje i zadužbinarstvo“ sufinansira Grad Užice. Stavovi izneti u datom projektu nužno ne izražavaju stavove organa koji je dodelio sredstva.
