Pravoslavni hrišćani danas slave Vaskrs, najradosniji i najznačajniji praznik u hrišćanskom kalendaru – dan kada je Isus Hristos vaskrsao iz mrtvih. Uskrsnuće Sina Božijeg temelj je hrišćanske vere i simbol pobede života nad smrću, svetlosti nad tamom, nade nad očajem.
U svim pravoslavnim hramovima širom sveta služe se svečane vaskršnje liturgije. U pravoslavnim crkvama na ovaj dan otvaraju se Carske dveri, čime se simbolično ukazuje da je Isus Hristos svojim vaskrsenjem otvorio rajska vrata i put spasenja za ceo ljudski rod.
Prema jevanđeljima, Hristovo vaskrsenje dogodilo se trećeg dana po raspeću, a radosnu vest ženama mironosicama – Mariji Magdaleni i „drugoj Mariji“ – saopštio je arhangel Gavrilo. Jevanđelist Matej zapisuje da je anđelovo lice bilo „kao munja, a odelo belo kao sneg“, dok je sedeo na kamenu odvaljenom s groba i pokazivao na prazan grob rekavši:
„Ne bojte se vi, jer znam da Isusa raspetoga tražite. Nije ovde, jer ustade kao što je kazao.“
Vaskrs je pokretni praznik koji se slavi prve nedelje posle punog meseca nakon prolećne ravnodnevice, ali uvek nakon jevrejske Pashe, prema odlukama Nikejskog sabora iz 325. godine. Ove godine, praznik se obeležava 20. aprila, a slavlje traje tri dana – uključujući Vaskršnji ponedeljak i utorak, koji su crvenim slovom obeleženi u kalendaru Srpske pravoslavne crkve.
Vaskršnja radost dolazi i kao duhovni vrhunac posle Velikog posta, koji simbolizuje pripremu vernika kroz molitvu, pokajanje i uzdržavanje. Prvi mrsni zalogaj posle posta tradicionalno je vaskršnje jaje, ofarbano u crveno kao simbol krvi Hristove i novog života. Prema predanju, prva crvena jaja rimskom caru Tiberiju poklonila je upravo Marija Magdalena.
Veruje se da prvo obojeno jaje treba sačuvati do narednog Vaskrsa – ono se zove „čuvarkuća“ i čuva se kao blagoslov doma.
Na ikonama i freskama Vaskrsenja, posebno mesto zauzima scena sa arhangelom Gavrilom na grobnom kamenu. Najpoznatija i umetnički najvrednija freska ove scene nalazi se u manastiru Mileševa, zadužbini kralja Vladislava iz 13. veka, koju mnogi smatraju jednom od najlepših hrišćanskih predstava tog događaja.
Vernici danas razmenjuju pozdrav „Hristos vaskrse!“ – „Vaistinu vaskrse!“
