Povodom obeležavanja Dana državnosti, u užičkom Istorijskom arhivu otvorena izložba Arhiva Republike Srpske „Sakralna arhitektura Banjalučke eparhije – na njenom sadašnjem prostoru od Milanskog edikta do kraja srednjeg veka“
Skoro da postaje tradicija da povodom obeležavanja 15. februara, Dana državnosti Republike Srbije, u Istorijskom arhivu Užice gostuje Arhiv Republike Srpske. Ovog puta užička publika može pogledati izložbu pod nazivom „Sakralna arhitektura Banjalučke eparhije – na njenom sadašnjem prostoru od Milanskog edikta do kraja srednjeg veka“, autora dr Slavoljuba Lukića koji je jedan od trojice autora i monografije pod istim nazivom koja je objavljena pre dve godine.
Izložba sažeto prezentuje kulturno i crkveno nasleđe srpskog naroda ne samo na području Banjalučke eparhije, već i šire – Bosanske krajine, jer se prema rečima dr Slavoljuba Lukića, nikada ne mogu staviti okviri crkvenog života. U drugom delu i knjige i izložbe predstavljene su bazilike, a prve su sagrađene posle Milanskog edikta u drugoj polovini četvrtog i početkom petog veka o čemu svedoče materijalni ostaci. Na izložbi su predstavljeni i manastiri koji su postojali i koji su obnovljeni, ali i oni koji su do pre 20 godina bili apsolutno neistraženi, a sada su arheološki istraženi i o njima se dosta zna kroz objavljene publikacije. Manastiri koji su odoleli viševekovnom ropstvu poput Moštanice, Gomionice, Ozrena, Lovnice, postali su stalna tema istraživača, neki su, kao Stuplje i Osovica, podignuti iz pepela. Ovom izložbom je, prema rečima dr Lukića, prvi put u Republici Srbiji prezentovano crkveno i nacionalno blago sa područja Banjalučke eparhije.
-Današnja izložba ukazuje da naš narod i crkva na području Banjalučke eparhije živi preko hiljadu godina, tu treba i da opstane i dalje da živi– rekao je dr Slavoljub Lukić.
Ratko Trmčić, član Gradskog veća zadužen za društvene delatnosti, otvarajući izložbu, između ostalog, je rekao:
-Zahvaljujući užičkom Arhivu bliža nam je Banjaluka. Zahvaljujući banjalučkom Arhivu bliži su nam događaji koji su se našem narodu dešavali s one strane Drine. I ne samo bliži. O nekima se, evo, tek na ovaj način upoznajemo. Kroz istoriju Srpske crkve saznajemo o trajanju našeg naroda, naše kulture, naše države. Na kraju, saznajemo da je u prirodi srpskog naroda njegova državotvornost, uređeni odnosi, sloboda. Nigde se ne očitava kvalitet uspostavljenih odnosa srpskog naroda u Republici Srbiji i Republici Srpskoj kao u kulturi. Da su te veze odraz vekovne zajedničke sudbine, da se radi o jednoj istini koju mnogi pokušavaju drugačije da predstave, govori upravo ova izložba.
Gostovanja Arhiva Republike Srpske u užičkom Istorijskom arhivu u proteklih nekoliko godina rezultat su dugogodišnje saradnje ova dva arhiva koja se prema rečima Željka Markovića, direktora Istorijskog arhiva Užice, najviše ogleda u izdavačkoj delatnosti. Kako je Marković istakao ovom prilikom, dogovorena su gostovanja i užičkog Arhiva u Banjaluci u vreme obeležavanja Dan srpskog jedinstva i nacionalne zastave u Republici Srpskoj. On je izrazio očekivanje da saradnja arhiva u narednom periodu preraste i u kulturnu saradnju na nivou dva grada koja bi obuhvatila veći broj kulturnih institucija.
Izložbi u Istorijskom arhivu priustvovali su, osim brojnih Užičana i predstavnika kulturnog, javnog i političkog života grada i Bojan Stojnić, direktor Arhiva Republike Srpske i Dušan Popović, predsednik Udruženja arhivskih radnika Republike Srpske.
Rada Popović
